Akciğer kanseri ile mücadele neden büyük önem taşıyor?
Akciğer kanseri ve kronik solunum yolu hastalıkları (KSYH), her yıl milyonlarca insanın erken ölümüne yol açarak sağlık sistemlerine ve ekonomiye büyük bir yük getiriyor. Akciğer kanserinin yalnızca 2022 yılında tüm dünyada 1,8 milyon kişinin ölümüne yani kanserden kaynaklanan tüm ölümlerin yaklaşık beşte birine neden olduğu tahmin ediliyor[1]. Türkiye'de ise yaklaşık 40 bin yeni vaka ile en fazla görülen kanser türü akciğer kanseri[2] ve teşhis edilen vakaların önemli bir kısmı ileri evrede tanı alıyor[3]. Akciğer kanseri ayrıca ölüme en sık neden olan kanserler sıralamasında da ülkemizde birinci sırada.[4] Böylesine önemli bir hastalık hakkında yeterli bilgiye sahip olmak ve koruyucu adımlar atmak, yaşam kurtarıcı farklar yaratabilir. Akciğer kanseri ile mücadelede, sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemek, düzenli egzersiz yapmak, dengeli beslenmek ve sigara gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durmak oldukça önemli olsa da bu bireysel adımların yanında, toplumda farkındalık oluşturmak ve herkesin erken teşhis imkânlarına ulaşmasını sağlamak da en büyük önceliklerden biri olmalıdır.
Sporun akciğer sağlığı üzerindeki genel etkileri nelerdir? Fiziksel aktivite akciğer kanseri riskini azaltmada ne kadar etkili olabilir?
Fiziksel aktivitenin akciğer sağlığı üzerinde olumlu etkileri bulunmaktadır. Fiziksel aktivite ve egzersiz, akciğer kanseri hastalarında yorgunluğu, yaşam kalitesini, kardiyovasküler uygunluğu, akciğer fonksiyonunu, kas kütlesini ve gücünü ve psikolojik durumu iyileştirir. Düzenli egzersizin bazı kanser hastalıklarının insidansını önemli bir oranda azaltabildiği çalışmalarda gösterilmiştir. En önemli azalma meme ve kolorektal kanser insidansında görülmektedir. Bunlar dışında başta akciğer olmak üzere prostat, endometrium, testis, over gibi kanser türlerinde de düzenli egzersiz yapılması ile birlikte insidans düzeylerinin önemli oranda azaldığı ve egzersizle birlikte birçok kanser türüne karşı önemli oranda koruyuculuk sağlandığı gösterilmiştir.[5]
Hangi spor türleri akciğer sağlığını en çok destekler? Kardiyo mu yoksa güç antrenmanları mı daha etkili?
Aerobik egzersizler ve kas güçlendirme çalışmaları, akciğer sağlığını destekler. Yürüyüş, koşu ve ip atlama gibi aerobik aktiviteler kalp ve akciğerlerinizin daha verimli çalışmasını sağlarken, ağırlık kaldırma veya pilates gibi güçlendirme çalışmaları duruşunuzu düzeltir ve solunum kaslarınızı güçlendirir. Özellikle nefes egzersizleri, diyaframınızı çalıştırarak daha derin ve etkili nefes almayı öğretir. Egzersizin düzenli ve devamlı olması büyük önem taşır.
Sporcuların akciğerlerini korumak için nelere dikkat etmeleri gerekir?
Sporcular normal bireylere kıyasla daha fazla fiziksel aktivite altında kaldıklarından öncelikle egzersiz yapmaya başlamadan önce doktoruna danışmaları önem taşıyor. Ayrıca hava kirliliği yüksek olduğunda açık havada egzersiz yapmaktan kaçınmaları gerekiyor. Böyle durumlarda spor salonlarını tercih edebilir veya bir egzersiz aleti kullanabilirler. Bunun yanı sıra diğer bireylerde olduğu gibi sporcuların da sigara ve zararlı maddelerden uzak durmaları, toz ve kimyasallardan kaçınmaları, beslenmelerine özen göstermeleri ve düzenli sağlık kontrolleri yapmaları akciğer korumalarını için dikkat etmeleri gereken hususlar arasında yer alıyor.
Akciğer kanserinde erken teşhis hayat kurtarır diyoruz, peki erken teşhis için hangi belirtilere odaklanmalıyız? Bu belirtileri gördüğümüzde neler yapmalıyız?
Akciğer kanseri herhangi bir belirti veya bulguya neden olmayabilir ve başka bir rahatsızlık ya da durum için çekilen akciğer grafisinde görülebilir. Ülkemizde henüz hayata geçirilmemiş olsa da yüksek riskli sigara içicilerinde, tomografi takipleri ABD başta olmak üzere bazı ülkelerde tarama programı olarak kabul edilmiştir. Bununla birlikte bazı belirti ve bulgular akciğer kanserinden de kaynaklanıyor olabilir. Bunlardan herhangi birine sahip olan bireylerin doktorlarına danışmalarını öneriyoruz. Bu belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz: Göğüste ağrı veya acı, geçmeyen ya da zamanla daha da kötüleşen öksürük, zor nefes alma, hırıltı, balgamda kan, tekrarlayan bronşit veya zatürre, ses kısıklığı, iştah kaybı, sebepsiz kilo kaybı, yoğun yorgunluk hissi, yutma problemi, yüzde veya boyun damarlarında şişlik. Tabii bu şikayetlerin akciğer kanserine özgü olmadığı ve diğer hastalıklarda görülebileceği de unutulmamalı.
Akciğer Sağlığı İnisiyatifi ve inisiyatif kapsamında hayata geçirdiğiniz "Belirti Yoksa da Yok Sayma" farkındalık kampanyası hakkında bilgi verir misiniz?
Türk Tıbbi Onkoloji Derneği olarak AstraZeneca iş birliği ile "Belirti Yoksa da Yok Sayma" farkındalık kampanyasını başlattık. "Belirti Yoksa da Yok Sayma" farkındalık kampanyası ile akciğer kanseri risk faktörleri, belirtileri ve erken tanının önemine dikkat çekmeyi hedefliyoruz. Unutmayın, erken tanı hayat kurtarır!
Kampanya hakkında daha fazla bilgi için Akciğer Sağlığı İnisiyatifi Instagram ve Facebook sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
[1]World Health Organization. Globocan 2022 Fact Sheet. Available at: https://gco.iarc.fr/today/en/fact-sheets-populations#countries. Accessed July 2024.
[2]Globocan 2022
[3]Türkiye Kanser İstatistikleri 2018, 2022
[4]Globocan 2022
[5]https://journalofsportsmedicine.org/full-text/27/tur
"ilandır"
